Thứ Sáu, ngày 04/09/2020 19:00 PM (GMT+7)
Trong chuyến đi đến Y Tý Bát Xát Lào Cai, tôi may mắn được thưởng thức thứ đồ uống truyền thống của dân tộc Hà Nhì, đó là bia. Thức uống này không hề mới, nó đã có tuổi đời hàng trăm năm nay nhưng không phải ai cũng có cơ hội thưởng thức.
Nếu bạn có ý định ra chợ phiên mua thức uống độc đáo này thì chia buồn là bạn sẽ thất vọng, vì người Hà Nhì chỉ làm đủ để nhà dùng và gần như nhà nào cũng tự làm nên không phải đi mua bao giờ.
Còn nếu bạn là khách quý đến chơi, thì chắc chắn bạn sẽ được chủ nhà thiết đãi các món ăn đặc sản của đồng bào Hà Nhì, và chắc chắn không thể thiếu những ly “bia thần thánh”. Và khi đã “trót” nâng ly bia, nhấp môi và uống trọn vẹn, bạn sẽ không bao giờ có thể quên hương vị cực kỳ độc đáo của thức uống này.
Bia Hà Nhì được ủ từ loại men truyền thống làm từ bột cây rừng trộn gạo nếp, ủ bằng rơm. Ảnh: Nguyễn Tố
Gọi là bia nhưng bạn đừng lầm tưởng nó sẽ là thứ nước vàng vàng, đầy bọt và mát lạnh như ở dưới xuôi nhé. Nói đúng hơn chắc chắn nó không giống với bất cứ thứ bia giải khát mà người ta thường chưng cất từ đại mạch và hoa bia như ở dưới xuôi.
Người Hà Nhì làm bia như này nhé: Sau mỗi vụ nếp, thứ nếp trám ấy đồ thành cơm rồi đem ủ. Công đoạn ủ bia thì quả là cầu kỳ và độc đáo. Để có được hũ bia ngon, mùi thơm đặc trưng thì điều quan trọng nhất đó là phải chọn được loại gạo nếp ruộng phơi đủ nắng, hạt đều và có mùi thơm.
Gạo nếp được đãi sạch, ngâm nước 1 tiếng rồi đem đồ thành xôi. Khi xôi chín, người ta rải xôi ra mẹt và để nguội. Để từng hạt xôi ngấm đều men người ta dùng nước đun sôi để nguội vẩy lên mẹt xôi cho từng hạt tơi ra, không dính vào nhau.
Bia Hà Nhì có màu trắng đục, vị ngòn ngọt, uống rất êm. Ảnh: Nguyễn Tố
Men để ủ thành bia là được làm thủ công từ hạt cây rừng, nghiền nhỏ trộn với bột gạo nếp và ủ trong rơm. Sau khi xôi nguội, người ta rắc men trộn đều và cho xôi vào hũ sành, bịt kín lại. Sau 3 ngày, phần cơm xôi đó sẽ lên men, tiết ra nước, phần cái nổi lên trên và phần dưới là nước cốt.
Thứ nước cốt màu trắng ngà có mùi thơm và vị ngọt dịu. Lúc này, sẽ chế thêm nước sôi để nguội vào hũ và tiếp tục ủ, đủ 15 ngày sẽ cho ra sản phẩm bia. Cứ 10kg gạo nếp sẽ cho khoảng 7 lít bia. Càng ủ lâu, nước bia chuyển từ trắng sẽ sang vàng và uống càng ngon.
Trong các dịp lễ Tết của người Hà Nhì, không thể thiếu loại bia truyền thống. Ảnh: Dương Toản
Anh Ly Xá Xuy ở thôn Mò Phú Chải, xã Y Tý cho hay: “Gọi là bia nhưng thức uống này chính xác là một loại rượu truyền thống của dân tộc chúng tôi. Bia này có từ lâu lắm rồi, phải mấy trăm năm, đến những người già nhất ở đây cũng không nhớ nổi nó xuất hiện từ bao giờ. Ông bà cha mẹ cứ thể truyền lại và con cháu làm theo thôi”.
“Những năm gần đây, văn hóa của Hà Nhi nói chung, bia Hà Nhì nói riêng cũng được nhiều người biết đến nhờ hương vị đặc trưng riêng. Là rượu nhưng lại thơm nhẹ và uống êm như bia. Nên gọi là bia cũng đúng mà rượu cũng không sai” – Ly Xá Xuy phân bua.
Không chỉ thiết đãi khách quý, trong các dịp lễ Tết trọng đại của người Hà Nhì cũng không thể thiếu loại bia này. Theo những bước chân du khách đến với Y Tý, bia Hà Nhì đã được nhiều người biết đến hơn, nhưng chắc hẳn, chỉ ở Y Tý bạn mới cảm nhận được trọn vẹn và đầy đủ nhất hương vị khác biệt của loại bia này.
Nguồn: www.24h.com.vn
